بیماری سیور یا سِوِر (اپوفیزیت کالکانه) آسیبی در پاشنه پا است که در کودکان فعال رخ می‌دهد. این بیماری رایج است که باعث درد موقتی می‌شود، اما هیچ آسیبی در دراز مدت ندارد. نام این بیماری از جیمز وارن سیور، پزشک آمریکایی که اولین بار در سال 1912 این مشکل را توصیف کرد، نام‌گذاری شده است. این بیماری همچنین به عنوان آپوفیزیس استخوان پاشنه نیز شناخته می‌شود.
طبق اعلام آکادمی پزشکان خانواده آمریکا، بیماری سیور شایع‌ترین علت درد پاشنه پا در کودکان 5 تا 11 ساله است. با این حال، ما در این مقاله به علل و نشانه‌های این بیماری میپردازدیم و گزینه‌های درمانی موجود را تشریح می‌کنیم؛ با کیف و کفش رنو همراه باشید.
بیماری سیور چیست؟
بیماری سور در اثر التهاب ناشی از استفاده بیش از حد یا فشار بیش از حد در صفحه رشد پاشنه ایجاد می‌شود. صفحه رشد که به عنوان یک Physis (قطعه ای از استخوان دراز که اصولا به رشد مربوط است) یا صفحه Epiphyseal نیز خوانده می‌شود، ناحیه‌ای است که در انتهای استخوان کودکان و نوجوانان قرار دارد. این صفحه به منظور رشد و شکل دادن به استخوان در حال رشد، بافت جدیدی تولید می‌کند.
بیماری Sever در طی دوران رشد در کودکان اتفاق می‌افتد که معمولاً در دختران از بین 8 تا 10 سال و در پسران 10 و 12 شروع می‌شود. این وضعیت اغلب در ابتدای فصل جدید ورزشی دیده می‌شود، زیرا کودکان در این مدت فشارهای اضافی را روی پاشنه‌های خود وارد می‌کنند.
هنگامی که کودکان به سن 15 سالگی رسیدند، بعید است که بیماری سیور را تجربه کنند، به این دلیل که رشد استخوان معمولاً شکل کامل خود را به دست آورده است و صفحه رشد پاشنه دیگر در جای خود سخت شده است.
علل بیماری سیور
بیماری Sever در اثر استفاده بیش از حد یا فشار در صفحه رشد پاشنه ایجاد می‌شود. در زمان رشد، استخوان پاشنه ممکن است با سرعتی بیشتر از ماهیچه‌ها و تاندون‌های پا رشد کند و باعث بیش از حد کشیدن این بافت‌های نرم شود. در نتیجه پاشنه پا انعطاف‌پذیرتر شده و فشار اضافی را روی صفحه رشد وارد می‌کند.
هنگامی که ماهیچه‌ها و تاندون‌های سفت شده در معرض استرس و فشار اضافی همراه با ورزش و فعالیت‌های بدنی قرار می‌گیرند، صفحه رشد آسیب بیشتری را تجربه می‌کند و منجر به تورم و درد می‌شود.
فعالیت‌هایی که خطر ابتلا به بیماری سور را افزایش می‌دهد عبارتند از:
- دویدن
- پریدن
- ایستادن برای مدت طولانی
بسکتبال، فوتبال و ژیمناستیک از جمله فعالیت‌های بدنی هستند که منجر به ایجاد این وضعیت دردناک پاشنه می‌شوند. در یک مطالعه در بین کودکان 9 تا 19 ساله که فوتبال بازی می‌کردند، مشخص شد که بیماری سیور 2 درصد از آسیب‌های فوتبال را به خود اختصاص داده است، در این بین کودکان زیر 11 سال بیشترین احتمال را دارا بودند.
اگرچه قبلاً تصور می‌شد در پسران شایع‌تر است، اما افزایش مشارکت ورزشی دختران نشان داده است که بیماری سیور بر هر دو جنس تأثیری یکسان دارد.
سایر عوامل مرتبط با این بیماری عبارتند از:
- کفش نامناسب
- فعالیت در سطوح سخت
- کیف پای صاف صاف یا قوس بیش از اندازه
- دارا بودن مشکل پرونیشن
- کوتاه‌تر بودن یک پا از پای دیگر
- اضافه وزن یا چاقی
علائم بیماری Sever
علائم اصلی این بیماری، درد یا حساسیت به پاشنه پا است. این درد معمولاً در قسمت پشت پاشنه احساس می‌شود، اما ممکن است بر طرفین و کف پاشنه نیز تأثیر بگذارد. بیماری سور تمایل دارد که در طی فعالیت بدنی یا به دنبال آن وضعیت وخیم‌تر را تجربه کند. ناگفته نماند، علائم معمولاً با استراحت بهبود می‌یابد.
علائم دیگر عبارتند از:
- تورم پاشنه
- قرمزی پوست
- سفتی پا هنگام بیدار شدن
- احسا فشردگی در پاشنه پا
- مشکل در راه رفتن
كودكان مبتلا به بيماری سیور باید سعی کنند از قرار دادن وزنه بر روی پاشنه پا خود خوددار كنند، وگرنه ممكن است در هنگام راه رفتن به صورت لنگان لنگان و یا شُل راه بروند.
تشخیص بیماری سور
پزشکان معمولاً این بیماری را براساس تاریخچه پزشکی کودک و علائمی که دارند تشخیص می‌دهند. پزشک همچنین ممکن است پاشنه را معاینه کرده و «آزمایش فشار» را انجام دهد. در این تست پزشک قسمت پشت پاشنه را فشار می‌دهد تا بررسی کند که آیا درد وجود دارد یا خیر. همچنین ممکن است از کودک خواسته شود که روی نوک پنجه‌های خود بایستد، تا ببیند علائم دیگر رخ می‌دهد یا خیر.
آزمایشات تصویربرداری از جمله اشعه X معمولاً برای تشخیص بیماری Sever استفاده نمی‌شوند، زیرا نتایج معمولاً به صورت عادی همه چیز را نشان می‌دهند. با این وجود، پزشک ممکن است به انجام پرتونگاری دستور دهد تا سایر شرایط پا و صدمات مانند شکستگی‌ها را نیز بررسی کند.
درمان بیماری سیور
با توجه به تحقیقات موجود، توصیه نمی‌شود که یک شکل از درمان بر روی کودک انجام شود. بنابراین، پزشکان معمولاً ترکیبی از چندین درمان مختلف را ترجیح می‌دهند. تسکین درد و حساسیت به پا، اولین هدف از درمان است. کاهش تورم و فشار روی صفحه رشد نیز در اولویت بعدی قرار دارد.
در نتیجه، اولین قدم در درمان بیماری سور استراحت است. اجتناب از فعالیت‌های بدنی که باعث ایجاد علائم می‌شود، فشار روی استخوان پاشنه را کاهش می‌دهد و منجر به کاهش درد و التهاب می‌شود.
پس از بهبودی این آسیب، بهتر است به تدریج به فعالیت‌های طبیعی برگردید تا از عود گرفتن آن جلوگیری شود.
سایر گزینه‌های درمانی عبارتند از:
- یخ درمانی: علاوه بر استراحت پا، پزشكان ممكن است برای كاهش تورم، از بسته‌های یخی استفاده كنند. اینها نباید مستقیماً روی پوست قرار بگیرند، زیرا این امر می‌تواند باعث سوختگی در اثر یخ شود. بسته‌های یخی پیچیده شده را در یک پارچه یا حوله به مدت 20 دقیقه به طور همزمان و حداکثر 3 بار در روز بر روی پاشنه پا بمالید.
- فشرده‌سازی: پوشیدن یک جوارب تنگ می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
- بلند کردن پا: دراز کشیدن و بالا بردن پا می‌تواند به کاهش تورم و درد کمک کند.
- تمرین: تمرین‌های مخصوص پا ممکن است به کشش و تقویت ماهیچه‌ها و تاندون‌ها کمک کند. با این حال، مهم است که قبل از انجام هرگونه تمرین با پزشک یا فیزیوتراپییت خود تماس بگیرید.
- کفش یا کفش مخصوص: پزشکان ممکن است کفش یا کفی مخصوص را برای کاهش استرس در استخوان پاشنه توصیه کنند. اگر شرایط دیگری مانند گودی زیاد کم یا زیاد وجود داشت، کفقش مخصوص باعث کاهش درد می‌شود.
- دارو: داروهای بدون نسخه می‌توانند درد و التهاب را تسکین دهند. فرد باید از داروساز بپرسد که کدام داروها برای کودکان مناسب هستند، به عنوان مثال، آسپرین با سندرم ریه در کودکان ارتباط دارد، یک بیماری نادر اما خطرناک برای زندگی است.
- بی حرکتی: موارد شدید بیماری Sever ممکن است پاهای کودک تا 3 ماه از در داخل قالب یا گچ باشد تا شرایط بهبودی پا امکان‌پذیر شود.
بهبودی و عود احتمالی بیماری سیور
بهبودی از بیماری Sever معمولاً بدون عوارض طولانی مدت اتفاق می‌افتد. پس از بین رفتن درد و علائم دیگر، کودکان می‌توانند فعالیت‌های بدنی خود را شروع کنند.
حتی با رویکردهای درمانی محافظه کارانه مانند استراحت، یخ، فشرده‌سازی و کشش، این بیماری 2 تا 8 هفته طول می‌کشد تا بهبود یابد. با این حال، مداخله اولیه معمولاً به معنی زمان بهبودی سریع‌تر است.
عود کردن این بیماری امکان‌پذیر است، به ویژه اگر در جهت رفع علت بیماری، قدم‌هایی برداشته نشود.
جلوگیری از عود بیماری سور
پوشیدن کفش‌های با کیفیت خوب و دارای حمایت کافی از پاشنه پا و خاصیت جذب شوک عامل مهمی در جلوگیری از بروز یا عود بیماری Sever است. سایر اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر است:
- ماساژ منظم ران پا، ماهیچه ساق و پاشنه
- انتخاب فعالیت‌های کم تأثیر، مانند شنا یا دوچرخه سواری
- دویدن یا پریدن روی سطوح مناسب، به عنوان مثال دیودن روی چمن به جای آسفالت خیابان
- قرار دادن یخ بر روی پاشنه پس از فعالیت بدنی
- دوره‌های استراحت کافی و جلوگیری از تمرین بیش از حد، به ویژه اگر درد در پاشنه پا احساس شود.
- حفظ وزن و کاهش اضافه وزن در صورت لزوم
- توجه به مشکلاتی همانند کف پاهای صاف یا دارا بودن گودی بیش از حد
کلام آخر
پس از رشد کامل ساختار پا که در حدود سن 15 سالگی اتفاق می‌افتد، دیگر خطر عود بیماری سیور وجود ندارد. اما توجه به زمان رشد کودک، به ویژه در پاهای او باعث می‌شود کودک از سلامت بدنی بیشتری در آینده برخوردار باشد. با اینکه بیماری سور در بزرگسالی مشکل اساسی ایجاد نمی‌کند، ولی ضروری است شرایط درمان ایده‌آل را در سنین پایین برای کودکان لحاظ کنید.